برخلاف فایروال‌های عادی که فقط ترافیک کلی شبکه را در لایه‌های پایین‌تر کنترل می‌کنند، WAF با تمرکز بر رفتار واقعی کاربران و درخواست‌های ارسالی به برنامه، تهدیدهای ظریف‌تر مانند تزریق SQL یا اجرای اسکریپت‌های مخرب را شناسایی و مسدود می‌کند. به همین دلیل، فایروال‌های سنتی به‌تنهایی نمی‌توانند امنیت برنامه‌های وب را تضمین کنند و امروزه WAF به‌عنوان یکی از اجزای حیاتی در دفاع سایبری هر سازمان شناخته می‌شود. ادامه مطلب را در سایت ما بخوانید.
WAF چگونه کار می‌کند؟
WAF چیست و چگونه کار می‌کند؟ فایروال برنامه وب یا WAF (Web Application Firewall) در لایه هفت مدل OSI کار می‌کند. همان‌جایی که مرورگر و سرور از طریق پروتکل HTTP ارتباط دارند. وظیفه WAF بررسی ترافیک ورودی و خروجی است تا جلوی درخواست‌های خطرناک گرفته شود.
هر بار که کاربر به وب‌سایت دسترسی پیدا می‌کند، درخواست او ابتدا از WAF عبور می‌کند تا محتوای آن کنترل شود. اگر در داده‌ها الگویی شبیه کدهای مخرب مثل SQL Injection یا XSS دیده شود، WAF آن را مسدود می‌کند. بیشتر WAF ها از ساختار پراکسی معکوس (Reverse Proxy) استفاده می‌کنند. در این روش، ترافیک ابتدا به فایروال می‌رسد و تنها درخواست‌های سالم به سرور منتقل می‌شوند.
این کار علاوه بر پنهان ماندن IP واقعی سرور، باعث کاهش خطر حملات مستقیم مانند DDoS (Distributed Denial of Service) می‌شود. در فایروال برنامه وب، مجموعه قوانینی به نام (Rule Set) وجود دارد که طبق الگو و رفتار ترافیک تصمیم‌گیری می‌کند.
بیشتر FWA ها دو مدل امنیتی دارند: مدل مثبت یا فهرست سفید (Whitelist) که فقط داده‌های مجاز را قبول می‌کند و مدل منفی یا فهرست سیاه (Blacklist) که فقط ترافیک خطرناک را بلاک می‌کند. ترکیب این دو مدل امنیت دقیق‌تری ایجاد می‌کند.
در نهایت، WAF با کمک قوانین، هوش مصنوعی و مانیتورینگ مداوم رفتار کاربران، ترافیک غیرطبیعی را شناسایی و مسدود می‌کند. نتیجه این فرایند ایجاد لایه‌ای مطمئن بین کاربران و وب‌سایت است تا اطلاعات حساس محافظت شوند و احتمال نفوذ به حداقل برسد.
حملاتی که WAF مسدود می‌کند (حملات رایج)
WAF چیست و چه حملاتی را مسدود می‌کند؟ فایروال برنامه وب یا WAF (Web Application Firewall) دیواری امنیتی است که جلوی بسیاری از حملات سایبری رایج را می‌گیرد. این سیستم در لایه هفت مدل شبکه OSI فعالیت می‌کند و درخواست‌های HTTP را بررسی می‌کند تا الگوهای مخرب را شناسایی کند. هدف اصلی آن محافظت از داده‌های حساس کاربران و جلوگیری از نفوذ به سرورهای وب است. در ادامه ده تهدید برتر امنیتی برنامه‌های وب که WAF از آن‌ها جلوگیری می‌کند آورده شده است.
1.کنترل دسترسی ناقص
در این تهدید، کاربران می‌توانند به بخش‌هایی از برنامه دسترسی پیدا کنند که نباید برایشان باز باشد. نتیجه این است که هکرها با دست‌کاری درخواست‌ها، داده‌های دیگران را می‌بینند یا تغییر می‌دهند. WAF می‌تواند چنین درخواست‌های غیرمجاز را شناسایی و مسدود کند.
2.ضعف در رمزنگاری
زمانی رخ می‌دهد که داده‌های حساس مانند رمز عبور یا اطلاعات کارت بانکی بدون رمزنگاری امن منتقل یا ذخیره شوند. این خطا باعث افشای اطلاعات حیاتی می‌شود. استفاده از پروتکل‌های HTTPS و الگوریتم‌های رمزنگاری به‌روز، خطر این تهدید را کاهش می‌دهد.
3.تزریق (Injection)
در حملات تزریق، مهاجم با وارد کردن کدهای مخرب مانند (SQL) به فرم‌ها یا فیلدهای ورودی، کنترل پایگاه داده را به دست می‌گیرد. WAF این نوع درخواست‌ها را تجزیه‌وتحلیل کرده و در صورت مشاهده دستورات غیرعادی آن‌ها را مسدود می‌کند.
WAF چیست؟ جلوگیری از تزریق
4.طراحی ناامن
این تهدید از خطاهای موجود در طراحی اولیه سیستم‌ها ناشی می‌شود. نبود الگوهای امن در طراحی می‌تواند مسیر نفوذ را باز بگذارد. ایجاد معماری امن و استفاده از مدل‌های تهدید (Threat Modeling) برای مقابله ضروری است.
5.پیکربندی نادرست امنیت
وقتی تنظیمات امنیتی پیش‌فرض باقی بمانند یا به‌درستی انجام نشوند، مهاجم می‌تواند از آن سوءاستفاده کند. نمونه رایج آن باز بودن پورت‌ها یا نمایان بودن اطلاعات سیستم است. WAF می‌تواند بسیاری از تنظیمات اشتباه را شناسایی کند و هشدار دهد.
6.استفاده از مؤلفه‌های آسیب‌پذیر
زمانی که نرم‌افزارها از کتابخانه‌ها یا افزونه‌های قدیمی و ناامن استفاده کنند، خطر نفوذ بالا می‌رود. به‌روزرسانی مداوم مؤلفه‌ها و بررسی آسیب‌پذیری‌ها با ابزارهای امنیتی ضروری است.
7.خطا در احراز هویت و شناسایی
در این تهدید، سیستم احراز هویت به درستی عمل نمی‌کند و هکر می‌تواند وارد حساب کاربر شود. استفاده از رمزهای قوی، چندمرحله‌ای (MFA) و سیاست‌های ورود ایمن باعث کاهش خطر می‌شود.
8.نقص در یکپارچگی نرم‌افزار و داده
وقتی برنامه‌ها به‌روزرسانی‌های امضا نشده یا داده‌های بدون بررسی را اجرا می‌کنند، احتمال تزریق کد مخرب بالا می‌رود. بررسی امضای دیجیتال بسته‌ها و اطمینان از صحت منابع به جلوگیری کمک می‌کند.
9.خطا در ثبت و پایش امنیتی
در نبود مانیتورینگ درست، فعالیت‌های مشکوک به موقع شناسایی نمی‌شوند. این موضوع باعث می‌شود حمله‌ها دیر تشخیص داده شوند. ثبت گزارش‌های امنیتی (Log) و پایش پیوسته، جزو حیاتی‌ترین گام‌های ایمنی است.
10.جعل درخواست سمت سرور
در این حمله، هکر باعث می‌شود سرور از طرف خود، به یک منبع دیگر درخواست بفرستد و اطلاعات دریافت کند. با این روش می‌تواند به بخش‌های داخلی شبکه دست یابد. اعتبارسنجی آدرس‌ها و فیلتر URL ها راه دفاع اصلی است.
انواع WAF و مدل‌های استقرار (Deployment Models)
در دنیای امنیت سایبری، درک اینکه WAF چیست به ما کمک می‌کند تا بدانیم چرا فایروال‌های برنامه وب (WAF) بر اساس محل نصب و نحوه مدیریت، به چند نوع اصلی تقسیم می‌شوند. هر مدل مزایا و محدودیت‌های خود را دارد و انتخاب آن به ساختار شبکه و نیاز سازمان بستگی دارد. در ادامه مهم‌ترین انواع و مدل‌های استقرار WAF آورده شده است:
تفاوت WAF با فایروال معمولی (Network Firewall)
تفاوت فایروال معمولی با Web Application Firewall چیست؟ فایروال برنامه وب (WAF) و فایروال شبکه هر دو برای امنیت طراحی شده‌اند، اما در لایه‌های متفاوتی از مدل OSI فعالیت می‌کنند و تهدیدهای متفاوتی را پوشش می‌دهند. فایروال شبکه در لایه‌های ۳ و ۴ کار می‌کند و ترافیک کلی شبکه را کنترل می‌کند.
این فایروال وظیفه دارد دسترسی‌های غیرمجاز به شبکه داخلی را مسدود کند و حریم امنی بین شبکه محافظت‌شده و اینترنت ایجاد نماید. نمونه حملاتی که فایروال شبکه از آن‌ها جلوگیری می‌کند شامل دسترسی غیرمجاز (Unauthorized Access)، حملات مرد میانی (Man-in-the-Middle) و سوءاستفاده از پروتکل‌هایی مانند DNS و FTP است.
در مقابل WAF در لایه ۷ مدل OSI فعال است که همان لایه اپلیکیشن محسوب می‌شود. وظیفه اصلی آن، نظارت بر ترافیک HTTP و HTTPS بین کاربران و برنامه‌های تحت وب است. فایروال WAF درخواست‌ها را تحلیل می‌کند تا حملات برنامه محور مانند تزریق SQL، اسکریپت بین‌سایتی (XSS) و حملات CSRF را شناسایی و مسدود کند. در واقع، فایروال شبکه از زیرساخت محافظت می‌کند و WAF از برنامه‌ای که روی آن اجرا می‌شود.
بنابراین پاسخ نهایی به پرسش تفاوت فایروال معمولی با Web Application Firewall چیست این است که هدف فایروال شبکه جلوگیری از نفوذ کلی در سیستم است، درحالی‌که WAF برای مقابله با تهدیدهایی طراحی شده که از طریق وب اپلیکیشن وارد می‌شوند. بنابراین هیچ‌یک جایگزین دیگری نیستند و استفاده همزمان از هردو باعث افزایش سطح امنیت کلی می‌شود.
مزایا، معایب و نکات انتخاب WAF
در پاسخ به سوال مزایا و معایب WAF چیست باید بگوییم، استفاده از فایروال برنامه وب، مانند هر فناوری امنیتی دیگر، قابلیت‌ها و محدودیت‌هایی دارد که لازم است قبل از انتخاب، با آن‌ها آشنا شوید. در جدول زیر مزایا و معایب آن بررسی شده است.
مزایا و معایب Web Application Firewall
| مزایا | معایب |
| محافظت از وب اپلیکیشن‌ها در برابر حملاتی مانند SQL Injection، XSS و CSRF | بروز مثبت کاذب (False Positive) و مسدودسازی اشتباه ترافیک سالم |
| مانیتورینگ و شناسایی تهدیدها به‌صورت بلادرنگ | نیاز به تنظیم و یادگیری اولیه برای تشخیص دقیق ترافیک واقعی |
| تطبیق با استانداردهای امنیتی مانند PCI DSS و GDPR | ایجاد تاخیر جزئی در عملکرد وب‌سایت در اثر بررسی مداوم ترافیک |
| استقرار سریع در نسخه‌های ابری و نرم‌افزاری بدون نیاز به سخت‌افزار | نیاز به مدیریت درست تنظیمات برای جلوگیری از خطای پیکربندی |
.
راهنمای انتخاب WAF مناسب
حال که می‌دانید Web Application Firewall چیست، زمان انتخاب فایروال تحت وب مناسب شما رسیده است، برای انتخاب باید نیازهای کسب‌وکار، میزان ترافیک، بودجه و دانش فنی در نظر گرفته شود. گزینه‌های سخت‌افزاری گران‌تر و از توان پردازشی بالاتری برخوردارند، درحالی‌که نسخه‌های ابری مانند Cloudflare WAF ارزان‌تر و به‌روزتر هستند.
قابلیت‌های حیاتی برای انتخاب شامل مانیتورینگ لحظه‌ای، ثبت لاگ، امکان ایجاد Rule Set سفارشی و مقیاس‌پذیری در زمان افزایش ترافیک است. برای سایت‌های وردپرسی، استفاده از WAF اهمیت زیادی دارد، زیرا بسیاری از این سایت‌ها هدف حملات رایجی مانند تزریق SQL یا اسکریپت مخرب هستند.
سرویس‌های ابری با تنظیمات خودکار می‌توانند امنیت وردپرس را تا حد قابل توجهی افزایش دهند، بدون اینکه به دانش تخصصی بالایی نیاز باشد. در نهایت، پاسخ به این سؤال که آیا هر سایتی به WAF نیاز دارد، مثبت است. هر سایتی که داده مهمی دارد یا از فرم‌های ورود کاربران استفاده می‌کند، باید از فایروال برنامه وب برای جلوگیری از نفوذ و حفظ اعتماد کاربران بهره ببرد.
انتخاب Web Application Firewall
نتیجه‌گیری
در دنیای امنیت سایبری، درک اینکه WAF چیست؟ و چقدر می‌تواند برای محافظت از وب‌سایت حیاتی باشد، اهمیت زیادی دارد. این ابزار، اولین خط دفاع در برابر حملات رایج اینترنتی است و با فیلتر دقیق ترافیک، از داده‌های کاربران و ساختار برنامه‌های تحت وب محافظت می‌کند. با استفاده از WAF، خطراتی مانند تزریق SQL، اسکریپت‌های مخرب و حملات DDoS به میزان زیادی کاهش می‌یابد.
در واقع، WAF نه تنها یک ابزار حفاظتی، بلکه یک سرمایه‌گذاری امنیتی هوشمند برای هر وب‌سایت است. چه وب‌سایت شما فروشگاهی باشد و چه خدماتی، بهره‌گیری از فایروال برنامه وب باعث افزایش اعتماد کاربران و پایداری بیشتر در زمان حملات می‌شود. بنابراین، به‌عنوان مدیر یک وب‌سایت یا توسعه‌دهنده، بهتر است پیاده‌سازی WAF را بخشی از استراتژی اصلی امنیت خود در نظر بگیرید تا هم امنیت و هم عملکرد پلتفرم شما تضمین شود. برای دریافت اطلاعات بیشتر در این زمینه به سایت ما مراجعه کنید.
سوالات متداول
1.آیا استفاده از Web Application Firewall باعث افزایش امنیت وب‌سایت می‌شود؟
خیر، WAF به‌تنهایی کافی نیست. این ابزار باید در کنار فایروال شبکه و سامانه‌های تشخیص نفوذ استفاده شود تا امنیت کامل ایجاد کند.
2.Web Application Firewall چیست و چرا برای امنیت وب اهمیت دارد؟
WAF ترافیک وب را بررسی و درخواست‌های خطرناک را مسدود می‌کند. این ابزار از سایت در برابر حملاتی مثل SQL Injection و XSS محافظت می‌نماید.
3.چرا استفاده از WAF برای سایت‌های فروشگاهی ضروری است؟
سایت‌های فروشگاهی اطلاعات حساسی مثل رمز کارت بانکی کاربران را نگه می‌دارند. WAF جلوی سرقت این داده‌ها و حملات تزریق SQL را می‌گیرد.
